Dit is de derde excursie van de internet nieuwsgroep nl.vogels.vogelaar. De vorige twee zijn erg goed bevallen bij de deelnemers zodat we nu elke half jaar iets gaan organiseren. Als plek voor de najaartrek was het nu de beurt voor het Lauwersmeer. De organisatie lag nu in mijn handen (Jos dus) omdat ik hier regelmatig kom. Er was in eerste instantie veel belangstelling voor de excursie, maar uiteindelijk kwam het aantal deelnemers uit op 17, wat eigenlijk een perfect aantal was. Bij een nog grote groep loop je elkaar alleen maar in de weg. Hieronder volgen de verslagen van beide groepen.

Verslag groep 1 (Groep van Jos de Vries)

Door Luc Leermakers

14 september 2002: We schrijven een bewolkte najaarsdag, het is 14 september 2002. Locatie: Lauwersmeer. Voor de derde keer is er een excursie met de NG-leden, ditmaal onder de vlammende organisatie van Jos “chatman” de Vries (uut Grûn ;-). ’s ochtends om half negen (sorry: kwart voor negen) is iedereen present. Theo houdt de welkomspeech (goed gesproken, Theo!) en -zoals inmiddels gebruikelijk- verdelen we de groep in tweeën. Groep 1 gaat linksom, groep 2 rechtsom. (Jos: jaja, dat dacht je…maar dat klopt niet, we zijn beide aan de “Grunn”-kant van het Lauwersmeer begonnen, vanwege het beste zonlicht.)

Het verzoek gaat rond om de waargenomen soorten bij te houden, iedere groep voor zich, waarbij nadrukkelijk wordt gezegd dat het geen wedstrijd is, maar “gewoon leuk voor straks”. Ja ja, geen wedstrijdje… tijdens de rest van de dag blijkt groep 1 zich fanatiek te werpen op het vol krijgen van de soortenlijst. Niet om te winnen natuurlijk; nee nee, is gewoon leuk voor straks…Het gaat zelfs zo ver dat we even langs de haven rijden om eiders en steenlopers te scoren. Hetgeen natuurlijk lukt, want we zijn geen kleine jongens! “Toch leuk voor straks”, zeggen we tegen elkaar. Als we halverwege de dag groep 2 tegenkomen blijken zij er verdorie wél een wedstrijd van te maken! De lafaards! Ze zijn zelfs door een bos gelopen om wat simpele zangertjes op de lijst te zetten. Tjonge jonge, ze hebben fitis, tjiftjaf, merel en roodborst gezien. Nou, knap hoor. Ga je helemaal naar het Lauwersmeer om een van de meest fantastische wetlands van Nederland te bezoeken, ga je door het bos lopen! Is een beetje dom, als je het mij vraagt…
Maar goed, alle gekheid op een stokje, het was weer een mooie dag. Ondanks het weer, het miezerde af en toe en de zon kwam nooit echt door de wolken. Toch hebben we weer een respectabel aantal vogels gezien. Zo’n 79 soorten voor groep 1, en wat lelijke zangertjes meer voor groep 2 (waarom groep 1 toch gewonnen heeft blijkt verderop in dit verslag :-).
Op het eerste uitkijkpunt, na een rustige rit langs groene weilanden, krijgen we een mooi uitzicht over rietvelden, slootjes, kreekjes en meertjes. We hebben dan al grote getallen Kieviten en Goudplevieren gezien op het gras, alsook vele, vele grauwe ganzen en al een club toendrarietganzen. Natuurlijk hebben we dan de basis al even vastgelegd, dus hout- en holenduif, ekster, knobbels, witte kwik, kraai, de meeuwen, enzovoorts, enzovoorts staan al op de lijst. Onderweg zijn we al wel een vroege bonte kraai tegengekomen, de najaarstrek is begonnen.
Vanaf de bult zien we wat eenden en ganzen, een grote zilverreiger vliegt sloom voorbij, en in de bosjes zit een winterkoninkje te kwetteren. Hoog in de lucht trekken regelmatig lange slierten ganzen, eenden en aalscholvers van of naar wad en meer. De sfeer is gelijk gezet: De groep is actief en enthousiast, zowel de ervaren als de vrij onervaren vogelaars. De één ziet elke twintig minuten een nieuwe soort voor op zijn lijst, de ander geniet net zo hard als hij een mooie kiek ziet foerageren, een reuzenstern ontdekt op het slik, of een sperwertje laag ziet overkomen. Het blijft natuurlijk ook een fascinerende wereld…
Deze dag bezoeken we een stuk of 10 uitkijkplekken, vooral over waterpartijen, slik en rietlanden. Maar ook turen we akkers en weilanden af en speuren we rondom een boerderij naar een steenuil, die we erg mooi zien zitten. En hij ons ook, zie de begeleidende foto. De natuur van het Lauwersmeer is nieuw voor mij, en ik kan zeggen dat het erg mooi is! Grote, uitgestrekte vlaktes, veel aandacht voor natuurbescherming en -instandhouding, rust, rust en nog eens rust, en heel veel vogels. Het doet me qua sfeer denken aan de oostvaardersplassen, een gebied dat ik wel goed ken maar wel wat drukker is. De dieren (ook wat klein zoogdierengrut voorbij zien schieten) zijn hier duidelijk in hun element, en vinden hier de rust en het voedsel dat ze zoeken. Het is mooi om er deelgenoot van te mogen zijn.
De vogels
In de spaarzame bosjes die we passeren vinden we niets spectaculairs: goudhaan, heggemus, mezen, vink, eksters en gaaien. Meest opvallend is een groepje kramsvogels, ze zijn er alweer vroeg bij.
We zien vandaag uiteraard vooral water-, waad- en rietvogels. De eenden en ganzen die je verwacht te zien, zien we ook. Riet-, brand-, nijl- en grauwe gans; krak-, slob-, berg-, kuif- en wilde eend, futen, een paar dodaarsjes, pijlstaarten, wintertalingen en 100-en smienten. En de eenden allemaal in eclips! Daartussen veel watersnippen, en regelmatig allerlei andere steltlopers: scholeksters, zwarte ruiters, bosruiters, kemphanen, tureluurs, groenpootruiter en een enkele grutto, wulp en één rosse grutto. Kieviten, goud- en zilverplevieren vooral op de weilanden, op de slikplaten af en toe een kanoet, bontbekplevier of drieteenstrandloper. Nieuw voor mij is de Temmincks strandloper, maar niemand anders wordt daar opgewonden van.
In het riet is het erg ‘najaars’rustig, we nemen daar nog een waterral waar (gehoord) en een rietzanger. Regelmatig laten de prachtige kiekendieven zich er goed zien: vooral bruine en af en toe een blauwe.
We zien naast de kieken nog meer mooie roofvogels. Buizerd en torenvalk uiteraard, maar vanuit een hut zien we een slechtvalk en aan het eind van de dag vliegt er doodkalm een sperwertje vlak over ons heen. We zoeken een tijd naar een gemelde visarend, die we even later mooi in het vizier krijgen: In de telescopen is mooi te zien hoe hij jaagt boven het meer. Na een paar minuten speuren en stilhangen daalt hij getrapt af en slaat een vis uit het water. Een stukje verder wordt die smakelijk opgepeuzeld. Alles is mooi te zien, er wordt volop genoten!

Jos weet een boerderij waar vaak een steenuil zit, en als we die zoeken wordt hij al snel gevonden. Op de foto is mooi te zien hoe de volwassen vogel ons vanachter het gaas nauwlettend in de gaten houdt.
Er zijn nog meer opvallende waarnemingen, zoals een heel late zomertaling op de plas. Over een slikplaat komt een reuzenstern aanvliegen waar hij landt tussen de eenden. De machtige bloedrode snavel laat zich prima bekijken. Het boekje meldt dat deze reus (groter dan stormmeeuw!) schaars is in Nederland, dus dat maakt het alleen maar mooier. Maar ja, het boekje meldt ook dat zijn snavelkleur peenrood is, en het was duidelijk bloedrood, dus je moet niet alles geloven wat ze schrijven. Zelfs niet de ANWB, al is dat nog wel mijn eigen werkgever.
Midden op de dag is daar het hoogtepunt, voor Theo en Pel tenminste. Zij zien in een ver weiland, langs de dijk, een sneeuwgans landen! Sneeuwgans, ze weten het absoluut zeker! De zwarte vleugelpunten hebben ze duidelijk gezien, en het witte lijf spreekt uiteraard voor zich.

De rest ziet hooguit een witte schim, als ze hem op het laatste moment in de kijker krijgen, maar daarna verdwijnt ie achter een dijkje. Nog lang gewacht, maar hij laat zich niet nog een keer zien. Er wordt volop overlegd, en Theo en Pel worden uitgehoord. Of ze het wel zeker weten, was het geen Ross’ gans? Of een Soepgans (anser unox 🙂 of nog iets anders? Nee, ze zijn zeer overtuigd. En dus wordt de sneeuwgans gevierd, en Theo belt de DBA-lijn ervoor op. Dan ontspint zich een volgende discussie tussen Theo en de DBA. Zij weigeren hem te accepteren want deze sneeuwgans is al eerder gemeld, er is een ganzenkenner op afgestuurd, maar die heeft hem niet geverifieerd. Onzin natuurlijk, want hoe weten ze nou dat Theo het over dezelfde heeft? Waarom is deze witte vriend niet net aan komen vliegen uit Lapland? En waarom zou zo’n ‘kenner’ het niet fout kunnen hebben? Later laat Theo triomfantelijk weten dat de vogel alsnog gemeld is op de DBA-lijn, de waarneming is dus bevestigd! Het is met stip de waarneming van de dag geworden, twintig punten waard, dus groep 1 heeft met overmacht de wedstrijd gewonnen. Leuk voor straks, toch?
Meest opvallende waarnemingen van deze dag, althans wat mij betreft, zijn een drietal ‘vermissingen’. Drie soorten die je op elke excursie verwacht te zien, zijn door niemand van groep 1 waargenomen. Om te beginnen is het opvallend dat we voldoende kokmeeuwen, stormmeeuwen en zilvermeeuwen hebben gezien, maar niet één kleine mantelmeeuw! Wel enkele grote mantelmeeuwen nota bene, maar zijn kleinere broertjes -die toch veel talrijker zijn- hebben zich gedekt gehouden. Vervolgens hebben we toch een paar boerderijen gecheckt, veel over akkers getuurd en heel wat bosjes afgestruind, maar we hebben nergens ook maar één huismus kunnen vinden. Ok, het gaat niet zo goed met deze vriend, maar met negen paar getrainde ogen en oren gedurende 6 uur geen huismus kunnen vinden kan er bij mij niet in. Tenslotte, op de éérste plaats, is het diezelfde negen paar getrainde oren en ogen niet gelukt om Nederland’s talrijkste vogel waar te nemen! Niet één merel gezien! Mijn klomp is definitief gebarsten en ik zoek sinds zaterdag naar mijn kluts….

Het was een mooie dag. Voor een belangrijk deel te danken aan de organisatie van Jos, waarvoor nogmaals dank.

Verslag van Groep 2 (Groep van Dick & Eelke Schoppers)

Verslag van Eelke Schoppens

14 september 2002 (tussen 8.30 – 15.00): Op zaterdag 14 september verzamelden we ons bij Schierzicht. Om 11.30 hadden we een pauze bij Schierzicht. We spraken af dat de groep van Jos zou beginnen bij de Uitkijkbult de Pomp. Wij (Peter, Machteld, Hes, Johan, Yves, Berend, Dick en Eelke) zouden dan beginnen bij Robbenoort. Daar aangekomen keken we gelijk bij het slootje aan de rand van Robenoort omdat daar vaak een IJsvogel zit. Jammer genoeg liet hij zich niet zien. Wel vloog er een Grote Bonte Specht over en zat er een Fitis te roepen. In de struiken zaten nog wat Putters. Bij het Oude Robbengat aan gekomen hebben we gelijk de telescoop opgezet en het water afgespeurd. Op het water zat een groep Pijlstaarten. Erg leuk was een groep van meer dan 25 Dodaarzen. Meestal zie je er hooguit 5 bij elkaar, maar nu meer dan 25!!! We zijn gelijk ook even naar het plasje bij de windmolen gegaan. Deze wilden we zeker niet overslaan. Want in het verleden waren we daar een keer en zagen toen een Kleine Alk in dat plasje. Nu zaten in het plasje enkele Kuif- en Tafeleenden. Na 5 minuten zijn we maar weer in de auto gestapt op weg naar Oude Robbengat. Onderweg naar het oude Robbengat hebben we langs de struiken en bosjes in een slakkentempo gereden. En zijn waar nodig uitgestapt.

Dit leveren onder anderen een Merel, Zanglijster, 2 zingenden Tjiftjaffen, Winterkoning, Roodborst, Goudhaantje, Vink en de 2 bekende mezen op. Aangekomen bij het Oude Robbengat was het weer tijd voor de telescoop. En ja hoor, een Slechtvalk!!. Hij zat op de grond achter een bultje waardoor alleen zijn kop zichtbaar was. Een minuut later vloog de vogel weg om vervolgens te gaan landen op de grond. Toen was hij echt heel goed te zien. Net alsof hij dat voor ons deed. Verder zaten er nog wat Brandganzen. Onderweg naar het Jaap Deensgat zijn we nog even gestopt bij de Vlinderbalg. En maar goed ook. Want in het riet zat een Grote Zilverreiger, een Zwarte Ruiter en op het water een Brilduiker. In het Lauwersmeer een algemene verschijning, maar toch altijd leuk om te zien. Speurend over het water en langs de kant zag ik ineens een grote roofvogel op een paal. Het kon niet missen, een Visarend!! Na een tijdje had iedereen de Visarend in beeld. Op dat moment belde Jos ook, omdat ze het een beter idee vonden om 12.00 de pauze te houden. Gelijk heb ik natuurlijk even de Visarend door gegeven.

Aangekomen bij het Jaap Deensgat vloog er al direct een Grote Zilverreiger op vanuit het Roodkeelplasje. En vanuit de hut zagen we op de zandbank een mooie Reuzenstern tussen de eenden zitten. Verder zat er op de zandbank een Drieteenstrandloper, Groenpootruiter, Oeverlopers, Bontbekplevieren, Kemphanen meerdere Kleine Strandlopers en na een half uur kwamen er ook 5 Bontjes aanvliegen. Verder zaten er nog Zilverplevieren, Slobeenden, Smienten, enkele Zomertalingen veel Wintertalingen, een Tapuit, een Witgatje die langs vloog (vrij laat voor dat beest) en een Buizerd die alles weg joeg! Na een tijdje kwam de groep van Jos ook in de hut. Terwijl wij net wilden gaan. Snel even de waarnemingen uit gewisseld, vertrokken we richting uitkijkbult de Pomp. Op de terug weg van de hut (Jaap Deensgat) naar de auto belde Rommert mij om te melden dat er 2 Poelruiters bij de Keeg zaten. Deze hebben we later niet gezien. Bij de auto vloog er ook Rietgors in het riet. Eergisteren was er een Bastaardarend gezien bij Kollumerwaard. Wanneer je naar de uitkijkbult gaat moet je er langs. Dus even hebben we daar even wat zachter gereden.Maar dat leverde niets op. In een weiland bij Zoutkamp zaten wat Holenduiven en in Zoutkamp een Turkse Tortel en Huismus. We waren al bezorgd dat we de Bruine Kiekendief niet hadden maar toen we op de bult stonden zagen we een paartje bij de uitkijkbult zwevend over het gigantische rietveld. Daarna zijn we naar het plasje gereden waar vaak een Rosse Stekelstaart werd gezien. Op die plek was een roepende Havik aanwezig. En bij de parkeerplaats een Waterhoen. Op de terug weg belde Jos op waar we bleven want het was inmiddels al over twaalven. We zijn toen met een sneltreinvaart richting Schierzicht gereden. Zodat de voorste auto een lepelaar miste. Maar goed, zo gaat dat. Onderweg zagen we ook nog enkele Goudplevieren en Wulpen. Na een tijdje, van een drankje en een hapje te hebben genoten zijn we verder gegaan. De groep van Jos ging door naar de Bantpolder en wij gingen nog even in de haven kijken. Met de soorten als Visdiefje, Eider (he gelukkig)Kleine Mantelmeeuw en een Brilduiker.

Daarna verder naar de Ezumakeeg wat het hoogtepunt van de dag moest worden. Onderweg zaten in de Bantpolder veel Ganzen, Goudplevieren en een Veldleeuwerik. De Steenuil was helaas niet aanwezig. Later hoorden we van de andere groep dat hij aan het andere kant van het dak was gezien. We zijn nog snel terug gegaan maar we hebben hem niet terug kunnen vinden. Wel leverde dit 2 overvliegende Kolganzen op. Aangekomen bij Ezumakeeg stonden er heel erg veel mensen bij de voormalige hut. Deze is tijdens oud en nieuw in de brand gestoken. Maar goed ook want het was echt een hut van niets. Ook was de groep van Jos al op de plek. Gelijk kwam Theo naar ons toe en vertelde dat ze een Sneeuwgans hadden gezien. Maar op de DBA lijn en Lauwersmeer.com stond dat er een Ross’ Gans was gezien. Terwijl ze zeker wisten dat het een Sneeuwgans was. Volgens de beschrijving die ze opgaven, leek het mij ook zeker een Sneeuwgans. Ze waren er zeker van en waarom zou deze vogel niet net neergestreken kunnen zijn uit de koudere streken.Maar goed wie zal het zeggen. In ieder geval wat het hoogtepunt van de dag moest worden viel toch een beetje tegen, met wat je hier normaal aantreft. Wel zagen we een Temmincks Strandloper, Bosruiter, Grutto, Kemphanen, veel Wintertalingen, Tureluur, Zwarte Ruiter en een Sperwer die vlak voor ons langs vloog. Na een tijdje vertrok Jos zijn groep. En volgden wij even later, want het was bijna 15 uur. Op de terug weg zagen we nog een Rotgans op de dijk zitten vlakbij de sluizen. Het beest gedroeg zich erg tam en was op 3 meter te benaderen. Maar op een gegeven moment vloog hij toch op. Waarschijnlijk een vermoeid beest die net hier is gekomen vanuit het hoge noorden. Terug gekomen in Schierzicht kreeg de organisator Jos nog een boekenbon van Theo en hebben we nog even wat na gepraat. Voor de gein hadden we ook de aantallen opgeschreven om zo een wedstrijdje te houden wie de meest soorten had. Onze groep won met 97 soorten doordat de andere groep niet op de kleine (jos: lelijke) vogeltjes had gelet. Maar de andere groep hadden weer een Ross’gans. Zeker niet een alledaagse soort. Maar goed wat maken die aantallen ook uit. Als we maar een leuke dag hadden. En dat hadden we. Terug kijkend op de dag was het een geslaagde dag met veel vogels, lol een goede sfeer.

(na 15.00 uur): Na de excursie gingen nog 3 mensen van de 2^e groep (Berend, Dick en Eelke) naar ‘Achter de Zwarten’. Waar een Draaihals zich echt gigantische mooi liet zien op het pad en steeds heen een weer vloog van de ene naar de andere kant van het pad. Tevens vloog er nog een Boomvalk over en zaten meer dan 100 Lepelaars(daar waren alle Lepelaars dus) bij de Zwarten.Ook leuk waren de enkele Kleine Canadese Ganzen (Minima) bij Oude Robbengat.